Review: Intel Core i9-14900K
Links;
- Productpagina
- Review: ASUS ROG Maximus Z790 Dark Hero
Navigatie;
- Specificaties - snelheid en overklokken
- Testomgeving
- Resultaten - benchmarks en games
- Nabespreking - frequentieverloop, temperaturen & stroomverbruik
- Conclusie
Intel 14th Gen is gearriveerd, al dan wel in een ander jasje dan verwacht. Het betreft geen nieuwe architectuur, maar een refresh van de 13e generatie, ofwel Raptor Lake. Zodoende gaat de 14e generatie door het leven als - komt ‘ie - Raptor Lake Refresh. Daar waar Raptor Lake natuurlijk al een refresh was van de 12e generatie, ofwel Alder Lake. Het LGA 1700-platform is nu dus écht voorzien van haar laatste processorgeneratie; wat zijn de verwachtingen?
Voor het nieuwe vlaggenschip dat we vandaag behandelen, de Intel Core i9-14900K, liggen onze verwachtingen vrij laag. Intel heeft voornamelijk alleen gesleuteld aan de kloksnelheid, waardoor de 14900K out-of-the-box richting de 6 GHz gaat. Dat maakt het de eerste non-KS-processor van Intel die zo’n snelheid kan behalen. Verder is eigenlijk niets veranderd, zelfs niet aan zaken zoals de hoeveelheid cache of het 253W-vermogen. Wel zijn er wat nieuwe overklokfeatures die we bij de specificaties gaan bespreken.
Ten tijde van schrijven lijkt de 14900K voor ongeveer € 640,- in webshops te belanden. Daarmee ligt de nieuwe processor enkele tientjes boven zijn voorganger, ofwel de 13900K met een huidige prijs van € 619,- bij onze webshoppartner Megekko. Weet de 14900K een noemenswaardig verschil te maken voor productiviteit en games? Laten we daar antwoord op geven!
Hieronder is ook nog onze videoreview te zijn, die in het algemeen ook Intel 14th Gen bespreekt.
Hieronder treffen we de specificaties aan;
| Specifications | Core i9-14900K | Core i9-13900K |
|---|---|---|
| Codename | Raptor Lake Refresh | Raptor Lake |
| Microarchitecture | Raptor Cove & Gracemont | |
| Process | 10 nm Enhanced SuperFin (Intel 7) | |
| Socket | LGA 1700 | |
| Total Cores | 24 | |
| # of Performance-cores | 8 | |
| # of Efficiency-cores | 16 | |
| Total Threads | 32 | |
| Max Turbo Frequency | 6,0 GHz | 5,8 GHz |
| Intel Thermal Velocity Boost Frequency | 6,0 GHz | 5,8 GHz |
| Intel Turbo Boost Max Technology 3.0 Frequency | 5,8 GHz | 5,7 GHz |
| Performance-core Max Turbo Frequency | 5,6 GHz | 5,4 GHz |
| Efficient-core Max Turbo Frequency | 4,4 GHz | 4,3 GHz |
| Performance-core Base Frequency | 3,2 GHz | 3,0 GHz |
| Efficient-core Base Frequency | 2,4 GHz | 2,2 GHz |
| Cache | 36 MB Intel Smart Cache | |
| Total L2 Cache | 32 MB | |
| Processor Base Power | 125 W | |
| Maximum Turbo Power | 253 W | |
| T-JUNCTION | 100 °C | |
| Max Memory Size (dependent on memory type) | 192 GB | |
| Memory Types | Up to DDR5 5600 MT/s Up to DDR4 3200 MT/s | |
| Max # of Memory Channels | 2 | |
| Max Memory Bandwidth | 89,6 GB/s | |
| ECC Memory Supported | Yes | |
| Processor Graphics | Intel UHD Graphics 770 | |
| Direct Media Interface (DMI) Revision | 4.0 | |
| Max # of DMI Lanes | 4.0 | |
| Scalability | 1S Only | |
| PCI Express Revision | 5.0 and 4.0 | |
| PCI Express Configurations | Up to 1×16+4, 2×8+4 | |
| Max # of PCI Express Lanes | 20 | |
Hogere kloksnelheden
Zoals in de inleiding gedeeld, heeft Intel voor de Core i9-14900K eigenlijk alleen gesleuteld aan de kloksnelheden voor deze nieuwe processor. Tegenover de 13900K liggen de basis- en maximale frequenties 100-200 MHz hoger voor de Performance-kernen en Efficiency-kernen. Verder spreken we over dezelfde 32 threads, onderverdeeld in 8 P-kernen met Hyperthreading en 16 E-kernen. Daaromheen is dezelfde 32 MB aan L2-cache te vinden en kijken we naar een turbovermogen van wederom 253 W. Het is eigenlijk een 13900KS in vermomming…
Laten we dan ook wel wezen, de Core i9-14900K is niet het leven ingeroepen om kaken op de grond te krijgen. Dat wisten we van tevoren, zowel aan de hand van gelekte resultaten als de onthulling met officiële specificaties. Zodoende oogt de 14900K als een “Ach, waarom ook niet?"-optie voor een paar tientjes meer t.o.v. de 13900K. Realistisch bekeken, is het een poging vanuit Intel om mogelijk nipt boven AMD uit te komen voor gaming, want dat is een kroon die Intel maar al te graag bezit en recentelijk een paar keer heeft moeten inleveren.
Hoewel we de Core i7-14700K niet hebben ontvangen, is het mogelijk de interessantste uiting van Intel 14th Gen. Die CPU komt nu met 28 threads i.p.v. de 24 threads op de Core i7-13700K en dat voor ongeveer dezelfde prijs. Mocht je dus een gulden middenweg zoeken tussen single-core-prestaties en threads, dan oogt de 14700K als een leuke optie. Mochten we die processor nog ter review krijgen, dan gaan we daar zeker nog op in.
Overklokken en geheugen
Met de officiële onthulling van Intel 14th Gen heeft Intel een aantal overklokfeatures besproken. Zo zou deze 14e generatie beter geschikt zijn voor overklokken en is er (betere) ondersteuning voor DDR5-geheugen voorbij de 8000 MHz. Naast het verhogen van de frequenties, zoals daarnet besproken, is er nu sprake van “per-core thermal throttle" voor betere overklokresultaten. Ofwel, de kernen op een Intel 14th Gen-processor worden individueel intelligenter aangestuurd om ze langer en/of hoger te laten boosten.
Nou valt te beargumenteren dat dergelijke features een kunstmatig iets zijn om Intel 14th Gen te onderscheiden… en eigenlijk is dat ook wel zo. Zo komt er ook een nieuwe overkloktool met ‘AI Assist’ op basis van de Intel XTU SDK, met exclusieve features voor de Core i9-14900K en 14900KF. Mocht je oprecht geven om (extreem) overklokken, dan zijn de benoemde features dus iets om te overwegen bij de 14900K. In alle andere gevallen weegt overklokken minder zwaar mee, want de meesten zullen gewoonweg een automatische boost instellen en gaan met die banaan.
Hertest en nieuwe testomgeving
Speciaal voor de review van de Intel Core i9-14900K hebben we onze testbench een leuke schop verkocht. We hebben van ASUS namelijk de nieuwe ROG Maximus Z790 Dark Hero ontvangen en toegepast als testmoederbord. De Dark Hero betreft de Wi-Fi 7-refresh van ons reguliere Z790 Hero-testbord en er valt meer over te lezen in de review daarvan. Op deze Dark Hero hebben we mede vanuit ASUS een TUF Gaming RTX 4090 OC aangesloten, in combinatie met DDR5-geheugen van 7200 MHz en een stukje waterkoeling met de Deepcool LS720 - één van de best presterende AIO-koelers in onze koelertabel.
Het doel met deze testomgeving is om bottlenecks zoveel als mogelijk te elimineren en de 14900K in staat te stellen om de krachtige RTX 4090 potentieel verder te laten schalen. In onze diverse reviews van die GPU werd al gauw duidelijk dat onze reguliere testprocessor, de 12900K, een bottleneck vormde op lagere resoluties. Zodoende hebben we ook de 12900K en 13900K hertest, alsmede de AMD Ryzen 9 7950X die prijsgewijs tegenover Intel staat. De vraag die we daarmee beantwoorden, is een simpele: maakt de Core i9-14900K een significant verschil voor gaming?
Koeling, enhancements en thermal throttling
Hoewel we van AIO-waterkoeling gebruikmaken, stoot de Intel Core i9-14900K alsnog tegen zijn temperatuurlimiet van 100 °C aan. Zelfs met de cryokoeling van Cooler Master wisten we de voorgaande 13900K niet te temmen, dus dat gaat ook niet op voor de 14900K. De resultaten die behaald zijn met onze testomgeving - met name de multi-core-resultaten - zouden dus verbeterd kunnen worden met uitzonderlijke koeling.
Hoe heet de 14900K wordt, is mede afhankelijk van BIOS-instellingen. In ons geval schakelen wij overklokfeatures zoals ASUS Multi-Core Enhancement en Intel Adaptive Boost in. Daarmee wordt de 14900K automatisch op zijn staart getrapt om hoger en langer te boosten, wat al gauw kan resulteren in een zwetende processor vanwege hoge(re) voltages. Hoewel je met handmatige instellingen mogelijk minder heet en/of sneller uit kan komen, zullen de meeste gebruikers gewoonweg de benoemde ‘enhancements’ aanzetten en vanuit daar losgaan.
| Testomgeving | |
|---|---|
| Processoren | Intel Core i9-14900K Intel Core i9-13900K Intel Core i9-12900K AMD Ryzen 9 7950X |
| Moederborden | Intel ASUS ROG Maximus Z790 Dark Hero (0502) AMD |
| BIOS | XMP/EXPO, ASUS Multi-Core Enhancement en waar mogelijk Intel Adaptive Boost ingeschakeld |
| Geheugen | Corsair Vengeance DDR5 7200 MT/s CL34 (CMH32GX5M2X7200C34) |
| Videokaart | ASUS TUF Gaming RTX 4090 OC Videodriver: 537.58 |
| SSD | Samsung 970 EVO Plus 500 GB |
| Voeding | MSI MEG Ai1300P (ATX 3.0) |
| Processorkoeler | Deepcool LS720 |
| Behuizing | Cooler Master Test Bench V1.0 |
Games - instellingen en resoluties
Hieronder zijn de resultaten te vinden van het zestal games dat we getest hebben op 4K, 1440p en 1080p. Titels zoals Metro Exodus, Red Dead Redemption 2 en Total War Warhammer III zijn meer GPU-gebonden dan CPU-gebonden. Het tegenovergestelde geldt voor Far Cry 6, Horizon Zero Dawn en Shadow of the Tomb Raider. Bij de games zijn de gebruikte video-instellingen te zien. In de meeste gevallen gaan we uit van (vrijwel) de hoogste instellingen, omdat dat een realistisch gebruik is van de hardware.
Far Cry 6
We beginnen op volgende met Far Cry 6. Dit is een game die gauw processorgebonden raakt, al helemaal met een RTX 4090. Dat zien we terug aan de resultaten van deze hertest met de vier processoren, waar de 14900K een verschil maakt van hooguit enkele frames. Wel zien we dat de 13900K en 14900K aanzienlijk sneller zijn dan de 12900K en AMD Ryzen 9 7950X op 1440p en 1080p. Om de bottleneck te verminderen met die resoluties komen de single-core-prestaties van Raptor Lake dus goed van pas. Voor 4K-gaming maakt het logischerwijs vrij weinig uit.
Horizon Zero Dawn
Opvolgend is Horizon Zero Dawn aan de beurt en daar zien we eigenlijk dezelfde schalingen plaatsvinden als bij Far Cry 6. De 14900K is slechts enkele frames sneller op 1080p dan de 13900K, maar tegenover de 12900K en de topper van AMD zijn wél grote verschillen te zien op zowel 1440p als 1080p. Wederom geldt dat de processoren vrij gelijk opgaan als het dan gaat om 4K.
Metro Exodus
Met de aankomst bij Metro Exodus zien we een aantal interessante resultaten opduiken. Dit is namelijk een game die smult van AMD-processoren, waardoor de Ryzen 9 7950X wat hoger uitkomt t.o.v. de eerste twee games. Daarnaast is dit een GPU-gebonden game - zeker met de gekozen video-instellingen. Hier zien we dat de 14900K een iets opvallender verschil maakt t.o.v. de 13900K en wederom levert dat tweetal een beter resultaat op dan de 12900K op 1440p en 1080p.
Daarnaast hebben we bij deze titel raytracing getest en dan zien we dat de bottleneck aanzienlijk verminderd wordt op 1080p. Alle processoren weten met raytracing op die resolutie zowaar door te schalen, waar de 14900K het wederom met enkele frames wint. Al met al zijn de verschillen niet enorm te noemen, met name voor resoluties zoals 1440p en 4K.
Red Dead Redemption 2
Een nieuwe toevoeging aan onze testreeks is Red Dead Redemption 2, een GPU-gebonden game zoals Metro Exodus. In deze titel wordt ook voorkeur gegeven aan Intel-processoren en dat zien we terug aan de resultaten. Zo is de AMD Ryzen 9 7950X onderaan te vinden en is het verschil met het Intel-trio redelijk substantieel te noemen. Tegelijkertijd zien we dat de 12900K op alle resoluties het hoogste uitkomt t.o.v. de 13900K en 14900K met enkele frames. Een onverwacht resultaat dat bij herhaaldelijke tests bleef opduiken.
Shadow of the Tomb Raider
Vervolgens komen we weer aan in een CPU-gebonden testscenario met Shadow of the Tomb Raider. Deze game laat eenzelfde schaling zien als van Far Cry 6 en Horizon Zero Dawn. Kortom, de 12900K valt op 1440p en 1080p het laagste uit, de 13900K en 14900K ontstijgen die processor en AMD ervaart op 1080p een grotere bottleneck. Hier zien we dus dat de Raptor Lake-processoren met hun single-core-prestaties een prestatiewinst opleveren voor gaming op de lagere resoluties, maar op 4K komt het viertal aan processoren gelijk uit.
Total War: Warhammer III
Tenslotte arriveren we bij Total War: Warhammer III, een game die sterk GPU-gebonden is. Dat zien we onmiddelijk terug aan de prestaties van de drie Intel-processoren, want met name de 13900K en 14900K ervaren een mindere bottleneck dan de 12900K. Daar waar dit wederom een game is die van Intel-processoren smult, dus de AMD Ryzen 9 7950X valt eigenlijk schrikbarend achter op 1440p en 1080p. Dit is een scenario waarin Intel voor de lagere resoluties gewoonweg de betere keuze is - zelfs de 12900K in dit geval.
Benchmarks, rendering en compiling
Door naar de resultaten van diverse programma’s en synthetische benchmarks. In tegenstelling tot de games doen we deze niet individueel bespreken, omdat er een duidelijk patroon is. Overigens hebben we hier voor het eerst HandBrake aan toegevoegd, een opensource videoconverter. Al met al krijgen we met deze selectie aan software een beeld van de prestaties die je op dagelijks niveau kan verwachten bij algemeen gebruik en voor productiviteit.
Kijkende naar programma’s zoals Blender en HandBrake, dan zien we dat de Core i9-13900K, Core i9-14900K en AMD Ryzen 9 7950X vrijwel nek-aan-nek-gaan met elkander. Het is in 7-Zip dat we AMD voorbij Intel zien schieten en dat is een verwacht resultaat, want AMD heeft historisch gezien altijd beter gescoord in 7-Zip. Het tegenovergestelde geldt voor Cinebench R23, want daar behaalt Intel met de 13900K en 14900K de hogere single-core én multi-core-prestaties.
Diezelfde single-core-kracht zien we ook terug aan de resultaten van Javascript Kraken, want dat is een test die daarvan smult. Daarover gespoken: datzelfde geldt tenslotte voor PCMark 10, waar Intel met alle drie de processoren boven AMD uitkomt. Uiteraard zien we mede dat de 13900K en 14900K nipt op elkander liggen qua score. De extra 200 MHz voor de P-kern(en) van de 14900K kan een klein verschil maken - met nadruk op ‘klein’.
Met HWiNFO64 is een opname gedaan van de Italian Flat-render in Blender om het verloop van de frequentie, temperaturen en stroomverbruik te meten. Dat van zowel de Core i9-14900K als Core i9-13900K, zodat we de processoren tegenover elkaar kunnen zetten om te vergelijken. Ze mogen weliswaar dezelfde architectuur delen, maar gedragen deze processoren zich op een vergelijkbare wijze? Dat doen we hieronder bespreken.
Vanwege de hevige processorbelasting tijdens de render verloopt de logtijd van HWiNFO64 anders dan de daadwerkelijke rendertijd, maar het geeft alsnog een goed beeld van hoe de processoren zich gedragen. Voor het duidelijk illustreren van de verschillen start de grafiek niet op nul; in plaats daarvan is ingezoomd op de belangrijkste gedeeltes van de opname.
Frequentieverloop
Laten we van start gaan met het frequentieverloop van de 14900K en 13900K. We zien dat de gemiddelde kernfrequentie van de 14900K initieel omhoog schiet en over de tijd heen ietwat daalt. Daar waar de 13900K herhaaldelijk rond dezelfde pieksnelheid uitkomt en vrij consistent is in zijn turbogedrag. De daling van de gemiddelde processorfrequentie van de 14900K duidt op thermal throttling, iets dat we bevestigen bij het verloop van vermogen en temperatuur.
Temperatuurverloop
Met de grafiek hieronder kunnen we bevestigen dat de 14900K vrijwel onmiddelijk tegen zijn temperatuurlimiet van 100 °C aanstoot. Dat verklaart de hierboven besproken daling van de processorfrequentie. Zelfs het gebruik van een stevige AIO-waterkoeling is dus onvoldoende om de 14900K te temmen, al was dat de verwachting. Daarbij wordt ook de 13900K behoorlijk heet natuurlijk, maar deze valt alsnog iets onder de geteste 14900K.
Stroomverbruik
Vervolgens komen we aan bij het stroomverbruik dat door HWiNFO64 gemeten is. Hier zien we een interessant verschijnsel: zo’n 10% meer stroomverbruik voor de 14900K t.o.v. de 13900K. Hoewel het officiële turbovermogen voor beide processoren op 253 W ligt, wordt de 14900K in onze testomgeving harder aangedreven dan zijn voorganger. Hoewel Intel op een aantal fronten de prestatiekroon van AMD pakt, is een stroomverbruik zoals deze natuurlijk niet mis en dient het een bewuste keuze te zijn voor de potentiële prestatiewinst.
Per-core thermal throttling
Het laatste onderdeel om te bespreken, betreft de zogeheten ‘per-core thermal throttling’. Ofwel, de Performance-kernen van de Core i9-14900K worden geboost op basis van hun individuele temperatuur. Dat zien we in de praktijk terug aan de onderstaande grafiek, die de schommelende frequenties van de acht fysieke P-kernen in kaart brengt. Bij de 13900K betreft dit normaliter een consistente lijn, maar de 14900K gedraagt zich dus anders op basis van de kerntemperaturen. Dat gaan we ongetwijfeld terugzien in toekomstige processorgeneraties van Intel.
Het gezegde “verwacht niets, dan word je nooit teleurgesteld" staat vandaag centraal voor de Intel Core i9-14900K. Hoewel we van tevoren wisten dat deze Raptor Lake Refresh geen denderende sprongen zou maken, kan ik het niet anders beschrijven dan een saaie processor. De 14900K heeft exact dezelfde specificaties als de 13900K, al dan wel 100-200 MHz sneller op de P en E-kernen. Laat me het gewoon zeggen: met de turbo naar 6 GHz is de 14900K niets meer dan een 13900KS in vermomming voor een lagere prijs. Niet verkeerd, maar ook niet ‘refresh’-waardig.
Wil dat zeggen dat de Core i9-14900K een slechte processor is? Verre van! Voor zowel gaming als productiviteit weet de 14900K puike prestaties neer zetten, zoals te verwachten. Dit is een prima processor die voor een aantal tientjes meer dan de 13900K een iets hogere kloksnelheid biedt, mogelijk meer overklokpotentie en volgens Intel de ‘beste’ ondersteuning voor DDR5 van 8000+ MHz. Voeg daar een exclusieve overkloktool met AI Assist aan toe en je hebt het volledige pakket dat de 14900K te bieden heeft.
Uiteraard hebben we ook te maken met de AMD Ryzen 7950X, die ten tijde van deze review enkele tientjes goedkoper is dan de 14900K. Qua prestaties delen ze gelijkmatig stoten aan elkaar uit, dus als je een processor met 32 threads zoekt, komt neer op persoonlijke keuze qua platform. Met dat gezegd hebbende, wordt de Core i9-14900K aanzienlijk heet - zelfs met goede koeling - en slurpt ‘ie meer stroom dan AMD. Kortom, de energiebewuste keuze is AMD en voor de liefhebbers met een vergrootglas op de framerates is er Intel.
Bonus: van Intel 14th Gen is de Core i7-14700K overigens wél een interessante processor, want die biedt nu 28 threads i.p.v. de 24 threads in de 13700K en dat voor ongeveer dezelfde prijs. Mochten we de 14700K op de pijnbank krijgen, dan gaan we daar uiteraard nog op in!
